រូបចម្លាក់ អ្នកម្នាងផ្ទះគ្រាប់ភ្នែកទាំងគូដាំពេជ្រត្រូវបានគេបំផ្លាញខ្វេះ យកទៅបាត់ ។ ចម្លាក់នេះកសាងឡើងនៅក្នុងសតវត្សទី១២នៃគ្រិស្តសករាជ
ខ្មែរមានជំនឿលើអ្នកម្នាងផ្ទះ
យោង តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់លោកអគ្គលេខាធិការអង្គការចតុទិសសង្ឃ ដែលមានទីតាំងនៅពីខាងត្បូងសារមន្ទីរប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯកស្ថិត ក្នុងភូមិព្រែកប្រណាក សង្កាត់ជើងឯក ខណ្ឌដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញបានឱ្យរស្មីកម្ពុជាដឹងថា ខ្មែរមានជំនឿលើអ្នកម្នាងផ្ទះ ជាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្លួនចាប់តាំងពីការកកើត និងកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនាមកម្ល៉េះ ដូច្នេះវាមានអាយុកាលរាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយ ។
ការហៅពាក្យថា ជំនាងផ្ទះ របស់ខ្មែរកន្លងមកត្រូវបានលោក សឹង្ហ គា អគ្គលេខាធិការអង្គការចតុទិសសង្ឃបដិសេធថា វាពុំមានន័យសក្ដិសមទាល់តែសោះជាមួយនឹងមុខងាររបស់អ្នកម្នាងផ្ទះ ហើយក៏មិនមាននៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរផងដែរ (ប៉ុន្តែក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរអេឡិចត្រូនិចកំណែ២ មានពាក្យជំនាងផ្ទះនេះ ថែមទាំងមានការអត្ថាធិប្បាយយ៉ាងក្បោះក្បាយទៀតផង) ។
ទាក់ទិនទៅនឹងគតិបណ្ឌិតខ្មែរចំពោះអ្នកម្នាងផ្ទះ លោកអគ្គលេខាធិការបានឱ្យដឹងទៀតថា ផ្នត់គំនិតមនុស្សខ្មែរក្រៅពីខ្លួនរបស់គេដែលមានជីវិត និងព្រលឹង វត្ថុទាំងឡាយដែលនៅជុំវិញខ្លួនរបស់គេដែលគេគិតថាមានតម្លៃ គឺមានជីវិតដែរដែលទស្សនៈនេះមាននៅក្នុងលទ្ធិព្រលឹងនិយម ។ ការរចនាផ្ទះដែលនៅកំណត់បានថាជារបស់ខ្មែរ គឺសុទ្ធតែបង្កប់នូវមនោគមន៍អភិសុខុមលោក ។តួនាទីអ្នកម្នាងផ្ទះគឺ ជាធាតុមួយធ្វើឱ្យផ្ទះមានព្រលឹងមានជីវិត ពីព្រោះសក្ការៈដែលមានជីវិតតែងតែរក្សាជីវិតឱ្យគង់ផង ថែរក្សាមកខ្លួនផង (ផ្ទះ) ឱ្យគង់និងសុខដុមរមនាផង ។ ដូចនេះហើយវត្ថុស័ក្ដិសិទ្ធិដែលនៅក្នុងផ្ទះ និងរួមទាំងផ្ទះផងត្រូវបានបុព្វបុរសខ្មែរកំណត់ថា មានព្រលឹងវិញ្ញាណដែលជាអ្នកការពារផ្ទះ និងជួយមនុស្សដែលជាម្ចាស់ឱ្យបានសេចក្ដីសុខ និងចម្រើនជឿនលឿន ។
មានចំណុចសំខាន់ៗពីរលោកអគ្គលេខាធិការក៏បានធ្វើការបកស្រាយយ៉ាងក្បោះក្បាយដូចខាងក្រោមថា ៖
ការបដិសណ្ឋិតអ្នកម្នាងផ្ទះ
បន្ទាប់ ពីប្រុងគ្រឿងផ្ទះរួចរាល់ហើយ ព្រឹកដែលត្រូវលើកផ្ទះ អាចារ្យបង្គាប់ឱ្យជាងសែងឈើដែលជាមេដំបូលនោះមកសណ្ដូកតាមទិសផ្ទះ គឺពីកើតទៅលិច គល់ឈើត្រូវដាក់ខាងកើត និងកប់បន្ដិចផង រីឯចុងរបស់ឈើជាមេដំបូលត្រូវដាក់ខាងលិច ។ អាចារ្យបានយកអំបោះទៅជ្រលក់ទឹកលាយម្សៅរមៀត ។ រួចយកទៅចងចុងមេដំបូលនោះជាមួយនឹងការបន់ស្រន់ឧបកិច្ចយ៉ាង ហ្មត់ចត់ដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ។ មេជាងធំបានកាត់ចុងមេដំបូលនោះបន្ដិចត្រងយកអាចម៍រណា និងចុងនោះបោះចូលក្នុងទឹកដោយឧបកិច្ចសុំសេចក្ដីសុខដល់ម្ចាស់ផ្ទះ និងសុំឱ្យជាងទាំងអស់ក្នុងបេសកកម្មលើកផ្ទះនេះបានសុខទាំងអស់ គ្នា ។
នៅសសរកន្លោងអាចារ្យបានស្នើឱ្យ ម្ចាស់ផ្ទះរកកូនចេក ឬអំពៅជាមួយនិងឆត្រ ខោអាវថ្មីៗ ក្រមាមកចងផ្អោបតាំងពីដំបូង ។ គ្រឿងសម្អាង និងសម្លៀកបំពាក់ស្ដ្រីទាំងនោះគឺសម្រាប់នារីភេទ នោះគឺអ្នកម្នាងផ្ទះនោះឯង ។ បន្ទាប់ពីការសាងសង់ផ្ទះរួចហើយម្ចាស់ផ្ទះត្រូវយកអំពៅ ឬដើមចេកទៅដាំនៅជ្រុងឦសាននៃគេហដ្ឋានថ្មីនោះ រីឯសម្លៀកបំពាក់នោះ អាចារ្យត្រូវស្នើឱ្យម្ចាស់ផ្ទះស្ដ្រីយកទៅចង ឬស្លៀកពាក់ឱ្យសសរកន្លោងនោះ ព្រមទាំងលាបប្រេងម្សៅបាញ់ទឹកអប់ដាក់សសរនោះ ។ ក្នុងខណៈនេះទាំងអាចារ្យ និងម្ចាស់ផ្ទះបានអញ្ជើញដោយព្រះធម៌នមស្ការអញ្ជើញវិញ្ញាណព្រះម្នាង របស់បុព្វបុរសក្នុងត្រកូលគ្រួសារនោះគ្រប់ៗជំនាន់ឱ្យមកសណ្ឋិតនៅ ក្នុងសសរផ្ទះនេះចាប់ពីពេលនេះតទៅ ។
មនុស្ស ទាំងអស់ដែលចូលរួមពិធីឡើងផ្ទះនេះសុទ្ធតែជួយបន្ទរនូវពាក្យអង្វរករ ដោយពាក្យល្អៗពីរោះដើម្បីឱ្យវិញ្ញាណភរិយានៃបុព្វបុរសនៃត្រកូលនៃ គ្រួសារនេះឱ្យមកសណ្ឋិតនៅនឹងផ្ទះនេះជួយចម្រុងចម្រើនដល់គ្រួសារ នេះ ។ ចាប់ពីពេលនេះតទៅអ្នកម្នាង ផ្ទះបានមកនៅសណ្ឋិតក្នុងផ្ទះដោយប្រាកដ ។ ក្នុងថ្ងៃនេះម្ចាស់ផ្ទះក៏បានរៀបចំចំណីអាហារ និងបង្អែមទឹកទទួលអ្នកម្នាងផ្ទះដោយតម្កល់ថាសអាហារក្បែរសសរនោះ បែរមុខទៅរកជណ្ដើរ ។ រីឯសម្លៀកបំពាក់នោះគឺស្រេចតែលើសមត្ថភាពម្ចាស់ផ្ទះ បើធូរធារគឺសុទ្ធតែខោអាវល្អៗចំពោះស្ដ្រី ។ ម្យ៉ាងទៀតសម្លៀកបំពាក់ម្ចាស់ផ្ទះពីបុរាណពុំដែលយកចេញ គឺតែងតែផ្លាស់ប្ដូរឱ្យជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។
ខ្មែរ មានជំនឿលើអ្នកម្នាងផ្ទះនោះមុតមាំណាស់ គេបានសង់កូនប្រាសាទតូចឬ អាសនៈមួយសម្រាប់តម្កល់ជាប់នឹងសសរផ្ទះ សម្រាប់រៀបចំពិធីសក្ការៈផ្សេងៗ ។ ម្ចាស់ផ្ទះតែងតែយកផ្លែឈើដំបូងដើមដៃដែលជាផល្លានុផលរបស់គេមក ថ្វាយអ្នកម្នាងផ្ទះ ។ ផ្លែឈើ ឬផល្លានុផលទាំងនោះ គឺជ្រើសរើសយកតែផ្លែធំៗល្អៗជាងគេសម្រាប់រៀបចំដល់ “អ្នកម្នាងផ្ទះ” ។
គួរ ឱ្យសោកស្ដាយដែលទំនៀមទម្លាប់ដ៏ផូរផង់នេះបានសាបរលាបបន្ដិចម្ដងៗ ស្ទើរគ្មានដាន និងស្រាវជ្រាវ ។ ជិតមួយសតវត្សទៅនេះខ្មែរស្ទើរតែគ្មានព្រលឹង រហូតយកព្រលឹងអ្នកដទៃមកបញ្ចូលក្នុងរូបរបស់ខ្លួន តួយ៉ាងដូចជាការគោរពបូជាវត្ថុស័ក្ដិសិទ្ធិក្នុងផ្ទះជាដើម គឺគ្មានអ្វីសក្ដិសមនឹងជាតិសាសន៍មួយនៅលើទឹកដីមួយឱ្យប្រាកដ ប្រជាឡើយ ។
ហេតុអ្វីបានជាតួអង្គទេវរូបថែរក្សាគេហដ្ឋានខ្មែរជាស្ដ្រីជាតិ ?
ពាក្យ ថាខ្មែរត្រូវបានបុព្វបុរសខ្មែរបកស្រាយនូវខ្លឹមសារយ៉ាង ក្បោះក្បាយ ។ លោកសាស្ត្រាចារ្យ កេង វ៉ាន់សាក់ និងលោក ឈឹម ក្រសេម ហាក់យល់ស្របគ្នាថា សង្គមខ្មែរក្នុងសម័យបុព្វកាលគឺជាសង្គមមាតាធិបតេយ្យ គឺយកស្ដ្រីជាធំ ។ អ្វីៗដែលជាការគោរពអ្វីដែលជាទីពឹង និងអ្វីៗដែលជាធំខ្មែរហៅថា “មេ” គឺសំដៅទៅស្ដ្រីភេទដូចជាមេដៃ មេជើង និងមេដឹកនាំ មេដំបូលផ្ទះជាដើម ។ នេះជាការលើកតម្កើងស្ដ្រីដែលមានជាប់មករហូតដល់សព្វថ្ងៃដែលខ្មែរ នៅប្រើ ដូចជា ម្ដាយឪពុក និងជីដូនជីតា គឺសុទ្ធតែដាក់ស្ដ្រីមុនទាំងអស់ទោះក្នុងការធ្វើដំណើរស្ដ្រីត្រូវ ដើរមុន ឬប្ដីដើរតាមក្រោយ ។ ពាក្យថា “ខ្មែរ” គឺមកពីផ្សំអក្សរ “ក” បញ្ចូលគ្នានឹងពាក្យមួយគឺ «ក+មេ» ។ ព្យញ្ជនៈ “ក” កាលណាដាក់នៅមុខពាក្យណាមួយនឹងធ្វើឲ្យពាក្យទាំងនោះកាន់តែមានន័យរន្ថាន់ឡើង ។ ពាក្យថា ក មេ មានន័យថាមេដ៏អស្ចារ្យ មេដ៏រុងរឿង ។ ការហៅប្រទេសនេះឈ្មោះ ក មេ រហូតក្លាយជា ក្មេរ ទៅជា ក្មែរ ឬ ខ្មែរ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។ ឧទាហរណ៍បញ្ជាក់ពីពាក្យដែលមានអក្សរ “ក” ពីមុខ ដូចជា កូរទឹក បើថែម “ក” ពីមុខវាទៅជា កកូរទឹក កកាយដី គឺមានន័យស្ទួន ។
ទាក់ទង រវាងស្ដ្រីជាតិដែលជាអ្នកម្នាងផ្ទះខ្មែរនោះ នៅមានអំណះអំណាងជាច្រើនទៀតដែលនឹងបកស្រាយតាមលំដាប់លំដោយដែល មានន័យគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់គេហដ្ឋានខ្មែរ ដែលជនជាតិខ្មែរគួរតែស្វែងយល់ និងគួរដឹង ។ តាមការស្រាវជ្រាវរបស់លោក ហ្សាក់ ណេពត ដែលជាជនជាតិបារាំង បានបញ្ជាក់ថា ផ្ទះគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ស្ដ្រីគឺខុសគ្នាពីវត្ដជាកម្មសិទ្ធិរបស់ បុរសភេទ គ្រាន់តែវត្ដហាមឃាត់ផ្នែកភេទប៉ុណ្ណោះ ។
ក្នុង សង្គមខ្មែរបច្ចុប្បន្នក្ដីក្រោយពេលរៀបការបុរស ត្រូវទៅនៅផ្ទះខាងស្រី បុរសត្រូវដេកនៅខាងស្ដាំ ភរិយាខ្លួនគឺក្នុងនាមជាអ្នកបម្រើ ឬអ្នកកន្ដៀត ។ នៅក្នុងបន្ទប់នោះបុរសមានតួនាទីគ្រាន់តែរួមភេទដើម្បីបង្កើតកូន ។ ប្រសិនបើប្រសូតបានកូនប្រុសគឺគេប្រដូចកូននោះទៅនឹងឪពុក ប្រសិនបើគ្រួសារនោះលែងលះគ្នា គឺកូនប្រុសបានទៅឪពុក កូនស្រីបានមកម្ដាយ ហើយជាម្ចាស់ផ្ទះនេះតកូនចៅរាប់តំណក៏មាន ។ មិនយូរប៉ុន្មានទៅនេះនារីខ្មែរក្រោយពីពេលចេញម្លប់ ឪពុកម្ដាយនាងតែងនាំនាងទៅចង្អុលបង្ហាញដីស្រែចម្ការ និងផ្ទះដែលត្រូវប្រគល់ឱ្យនាងក្រោយពេលរៀបការ ។ នៅភូមិគ្រួស ឃុំគ្រួស ស្រុករលៀប្អៀរ ខេត្ដកំពង់ឆ្នាំងសព្វថ្ងៃ នៅប្រកាន់យ៉ាងខ្ជាប់នូវទម្លាប់នេះ គឺមុនពេលរៀបការភាគីបុរសត្រូវសន្យាថា នឹងសង់ផ្ទះមួយឱ្យកូនក្រមុំមួយមុនសិនទើបរៀបការ ហើយផ្ទះនោះដាច់ខាតជាកម្មសិទ្ធិរបស់ស្ដ្រីនោះ ទោះបីបែកបាក់គ្នាក៏ដោយភាគីបុរសពុំអាចទាមទារយកវិញបានទេ ។
ស្ដ្រីខ្មែរដែលទទួលមរតកគេហដ្ឋាននោះខ្មែរហៅថា “មេខ្លូត” គឺស្ដ្រីដ៏ឧត្ដុងឧត្ដមប្រកបដោយឥស្សរភាពក្នុងគេហដ្ឋាននោះ ។ ខ្មែរនៅប្រើពាក្យថាខ្លូត ចំពោះតែត្រសក់ត្រឡាច ដែលត្រលុកត្រលន់ល្អគួរឱ្យស្រឡាញ់ពេញចិត្ដគ្រប់គ្នា ។ នៅក្នុងគេហដ្ឋានខ្មែរនីមួយៗ ពិសេសនៅតាមជនបទគឺល្វែងខ្លះនៃផ្ទះគឺហាក់ដូចជាមានបម្រាមរឹង និងអាថ៌កំបាំង នោះគឺល្វែងដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ស្ដ្រីភេទ ។ ម្យ៉ាងទៀតសាច់ញាតិខាងមនុស្សស្រីគឺហាក់មានអាទិភាពជាងខាងប្ដី ។
សរុបសេចក្ដីមក អាទិភាពនៃការថែរក្សា និងបង្កើតសេចក្ដីសុភមង្គលក្នុងគេហដ្ឋានខ្មែរ គឺជាស្ដ្រីជាតិដែលយើងហៅថា “អ្នកម្នាងផ្ទះ” ។ ពាក្យថាអ្នកម្នាងផ្ទះគឺសំដៅលើស្ដ្រីភេទក្នុងត្រកូលឧត្ដម ឬស្ដេច ។ ការហៅថា ជីនាងផ្ទះ ឬជំនាងផ្ទះ គឺពុំមានន័យអ្វីទេ ឬបែរជាមានន័យផ្សេងទៅវិញ ។ ទោះក្នុងសង្គមមនុស្សក្ដី ប្រសិនបើហៅឈ្មោះ ឬសរសេរឈ្មោះរបស់នរណាម្នាក់ខុស ហើយត្រូវបានផ្ញើទៅឱ្យម្ចាស់ឈ្មោះនោះ គេឃើញថាខុសឈ្មោះ គេប្រកាន់ណាស់ដោយគេយល់ថារាប់អានម្ដេចកើតសូម្បីឈ្មោះគេពុំ ស្គាល់ផងនោះ ។
(ដកស្រង់ពីសារព័ត៌មានរស្មីកម្ពុជា)
